Kolana koślawe

Kolana koślawe jest to wada kończyn dolnych, w której przy złączonych i wyprostowanych kolanach między kostkami przyśrodkowymi tworzy się odstęp powyżej 4 – 5 cm.

Kolano koślawe stanowi odchylenie osi podudzia względem osi uda na zewnątrz, nogi układają się w kształcie litery X.

W okresie noworodkowym występuje nieznaczna szpotawość kolan dziecka oraz zgięciowe ustawienie stawów kolanowych i biodrowych. Jest to prawidłowy stan fizjologiczny. Takie ustawienie nóżek utrzymuje się do ok. 3-go roku życia. Gdy dziecko wchodzi w wiek przedszkolny fizjologiczna szpotawość przechodzi w fizjologiczną koślawość, która zanika zwykle sama około 6-go roku życia, trochę szybciej u dziewczynek niż u chłopców.

Pojawienie się koślawości w okresie pokwitania może mieć już charakter trwały.

Przyczynami powstawania kolan koślawych są:

•  koślawość wrodzona,
•  przeciążenie kończyn dolnych,
•  nadwaga,
•  krzywica,
•  słaby układ mięśniowo-więzadłowy,
•  niewłaściwe zrośnięcie kości po złamaniu dolnej części kości udowej lub górnej części kości piszczelowej,
•  porażenia mięśni,
• choroba zwyrodnieniowa lub reumatoidalne zapalenie stawów,
•  płaskostopie,
•  zbyt wczesne zmuszanie dziecka do wstawania i chodzenia.

Obserwując dziecko i jego zachowania rodzice mogą zauważyć objawy świadczące o koślawości kolan, takie jak:

•  przy staniu dziecka na baczność ze złączonymi kolanami, odstęp między kostkami przyśrodkowymi przekracza 5 cm,
•  skłonność do krzyżowania kolan,
•  tendencje do stawania w rozkroku,
•  niepewny, niezgrabny, kołyszący chód z powodu osłabienia więzadeł i niestabilności stawów, występuje szybsze męczenie,
•  ból występujący podczas dłuższego marszu.

Jeśli takie objawy zaobserwujemy u swojego dziecka powinniśmy zgłosić się z nim do lekarza w celu podjęcia odpowiedniego leczenia.

Przeciwwskazania w przypadku kolan koślawych:

•  długie chodzenie,
•  stanie w rozkroku,
•  siadanie w siadzie klęcznym między piętami, z podudziami i stopami skierowanymi na zewnątrz,
•  jazda na wrotkach, rolkach i łyżwach,
•  jazda na nartach technikami kątowymi (pług, łuk z pługa).

Wskazania w przypadku kolan koślawych:

• siedzenie w tzw. siadzie skrzyżnym (po turecku),
•  redukcja nadwagi, (jeśli występuje),
•  nauka poprawnego stania i chodu,
•  leczenie współistniejącego płaskostopia,
•  unikanie długotrwałego stania w rozkroku,
•  w czasie dnia wyłączenie pozycji stojącej (możliwie w jak największym stopniu),
•  pływanie kraulem,
•  jazda na nartach na wprost,
•  jazda na rowerze,
•  jazda konna,
•  gra w piłkę nożną,
• zastosowanie wkładki lub obuwia z podwyższonym obcasem po stronie wewnętrznej, (ale tylko przy zaleceniu przez lekarza),
• systematyczne, sumienne i codzienne wykonywanie ćwiczeń w domu.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy przewietrzyć pomieszczenie, przygotować potrzebne przybory oraz odpowiedni strój dziecka. Dziecko powinno ćwiczyć systematycznie, najlepiej codziennie. Ilość powtórzeń i czas trwania ćwiczeń zależy od możliwości, wieku dziecka i stopnia trudności danego ćwiczenia. Przeciętna ilość powtórzeń to 5 – 15 razy, albo czas trwania poszczególnego ćwiczenia ok. 1 minuta.

Przykładowe ćwiczenia do wykonywania w domu:

• Dziecko leży na plecach, podudzia związane, poduszeczka między kolanami, ręce wzdłuż tułowia. Przetaczanie się do leżenia na brzuchu i powrót do leżenia na plecach poprzez ponowne przetaczanie się. Ćwiczenie wykonujemy na przemian w prawą i lewą stronę.
• Dziecko siedzi na podłodze przed krzesłem, nogi wyprostowane, ułożone na podłodze po zewnętrznej stronie nóg krzesła. Naciskanie łydkami na nogi krzesła przez kilka sekund – rozluźnienie.
• Dziecko siedzi na podłodze, nogi ugięte w kolanach, ręce wyprostowane za plecami podpierają tułów. Klaskanie podeszwami stóp.
• Dziecko wykonuje siad skrzyżny (po turecku), dłonie na kolanach, ręce ugięte pod kątem prostym w stawach łokciowych. Spychanie kolan w dół ciężarem ciała i siłą ucisku rąk.
• Dziecko leży na plecach, nogi ugięte w kolanach, między stopami piłka, ręce wyprostowane w górze. Przeniesienie piłki w tył za głowę i chwyt piłki dłońmi, powrót do leżenia (ręce z piłką pozostają wyprostowane za głową). Następnie skłon tułowia w przód z rękami wyciągniętymi przed siebie – włożenie piłki między stopy.
• Dziecko wykonuje siad skrzyżny (po turecku). Wstawanie ze skrzyżowanymi nogami.
• Dziecko siedzi na krzesełku (wysokość siedziska ma wpływ na stopień trudności ćwiczenia: im jest niższe tym trudniej), ręce opuszczone w dół, podudzia związane, poduszeczka między kolanami. Wyrzut rąk w górę z wdechem i powstanie do pozycji wyprostowanej.
• Dziecko siedzi na podłodze, nogi wyprostowane, między kolanami piłka, ręce oparte za plecami. Wznos bioder w górę – przejście do podporu tyłem – powrót
• Dziecko wykonuje siad skrzyżny (po turecku), ręce wzdłuż tułowia. Przejście do leżenia na plecach – powrót.
• Dziecko siedzi na podłodze, stopy oparte podeszwami o siebie, dłonie nachwytem obejmują grzbiet stóp. Rozpieranie kolan łokciami na zewnątrz z niewielkim opadem tułowia w przód.
• Dziecko siedzi głęboko na krześle, podudzia związane, między kolanami poduszeczka. Unoszenie nóg do poziomu – wytrzymać licząc do trzech.
• Dziecko stoi wyprostowane, ręce wzdłuż tułowia, między kolanami piłka. Poruszanie się w przód skokami.
• Dziecko siedzi na podłodze, nogi ugięte w kolanach, kolana rozchylone na zewnątrz, podeszwy stóp stykają się ze sobą, ręce ugięte w stawach łokciowych i wsparte dłońmi na kolanach. Naciskanie dłońmi na kolana.
• Dziecko leży na plecach nogami do ściany, między kolanami piłka. Marsz stopami po ścianie w linii pionowej.
• Dziecko siedzi głęboko na krześle, podudzia związane, poduszeczka między kolanami, grzbietami stóp trzyma piłkę. Prostowanie nóg do poziomu z utrzymaniem piłki.
• Dziecko leży na plecach, ręce w górze, nogi ugięte w kolanach, stopy złączone. Skłon tułowia w przód z równoczesnym rozchyleniem kolan na zewnątrz – stopy pozostają złączone.
• Dziecko stoi wyprostowane, piłka między kolanami. Podskoki z utrzymaniem piłki między kolanami.

Kwestię wyboru ćwiczeń, kolejności ich wykonywania i wykorzystywania w codziennej pracy z dzieckiem pozostawiam rodzicom.

Pozdrawiam

Autor: specjalista rehabilitacji leczniczej mgr Violetta Suwała.