Kolana szpotawe

Kolana szpotawe jest to wada kończyn dolnych, w której przy złączonych i wyprostowanych stopach tworzy się między kolanami odstęp większy niż 4 – 5 cm. W tej wadzie podudzie tworzy z udem kąt otwarty do wewnątrz – nogi tworzą kształt litery O.

Kolana szpotawe zniekształcają zazwyczaj całe nogi, ale czasem wygięcie dotyczy tylko podudzi (nogi pałąkowate).

Po urodzeniu wszystkie dzieci mają nieco szpotawe kolana. Takie ustawienie kolan praktycznie ulega samoistnej korekcji nawet, jeśli ten stan przedłuża się do ukończenia przez dziecko 2 lat. Choroba dotyczy dzieci zwykle po trzecim roku życia, nasila się w okresie intensywnego wzrostu i jest najczęściej obustronna.

Pojawienie się szpotawości kolan w okresie pokwitania może mieć już charakter trwały.

Przyczyny powstawania kolan szpotawych:

• podłoże genetyczne (w przypadku występowania tej wady w rodzinie),
•  krzywica w okresie wczesnodziecięcym,
•  nadwaga u dzieci,
•  niedobór witaminy D,
•  zbyt wczesne rozpoczęcie chodzenia,
•  brak fazy raczkowania,
•  zbyt długie i częste przebywanie w pozycji stojącej,
•  urazy oraz złamania kości podudzia bądź ud,
• -długie siedzenie w pozycji ze skrzyżowanymi nogami „po turecku”.

Kiedy rodzice zauważą, że:

• przy swobodnym staniu dziecko ma kolana oddalone od siebie, natomiast stopy ułożone są bardzo blisko siebie,
•  przyjmuje nieprawidłową postawę,
•  kolana rozchyla na zewnątrz,
•  występuje przeprost w stawach kolanowych,
•  dziecko wyraźnie utyka lub skarży się na ciągłe bóle nóżek

powinni zgłosić się dzieckiem do lekarza.

Przeciwwskazania w przypadku kolan szpotawych:

•  siedzenie „po turecku”,
•  długie spacery,
•  długie przebywanie w pozycji stojącej,
•  nadmierny wysiłek i obciążenia – zwłaszcza w pozycji stojącej,
•  pływanie kraulem,
•  jazda na rowerze,
•  stanie ze skrzyżowanymi nogami.

Wskazania w przypadku kolan szpotawych:

•  siedzenie ze złączonymi kolanami i rozstawionymi stopami tzw. „pozycja żabki”,
•  redukcja nadwagi, (jeśli istnieje),
•  jazda na nartach technikami kątowymi (pług, łuk z pługa),
•  stosowanie wkładek oraz obuwia z podwyższonym obcasem po stronie zewnętrznej, (ale tylko przy zaleceniu przez lekarza),
•  jazda na łyżwach,
•  jazda na wrotkach, rolkach,
•  systematyczne, sumienne oraz codzienne wykonywanie ćwiczeń w domu.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy przewietrzyć pomieszczenie, przygotować potrzebne przybory oraz odpowiedni strój dziecka. Dziecko powinno ćwiczyć systematycznie, najlepiej codziennie. Ilość powtórzeń i czas trwania ćwiczeń zależy od możliwości, wieku dziecka i stopnia trudności danego ćwiczenia. Przeciętna ilość powtórzeń to 5 – 15 razy, albo czas trwania poszczególnego ćwiczenia ok. 1 minuta.

Przykładowe ćwiczenia do wykonywania w domu:

• Dziecko leży na plecach, woreczek między kolanami. Rysowanie kolanami kółek w lewą i prawą stronę.

• Dziecko leży na plecach, ręce wzdłuż tułowia. Unoszenie prostych nóg i łączenie ich – powrót.
• Dziecko leży na brzuchu, ręce wzdłuż tułowia, między stopami chusteczka. Unoszenie prostych nóg w górę – powrót.
• Dziecko leży na brzuchu, ręce wzdłuż tułowia. Napinanie mięśni pośladkowych i próba łączenia kolan.
• Dziecko leży na plecach, ręce wzdłuż tułowia, nogi w rozkroku. Łączenie nóg przez ugięcie w stawach kolanowych do wewnątrz, stopy na zewnątrz – powrót.
• Dziecko siedzi na podłodze, ręce oparte o podłoże, nogi wyprostowane i związane w kolanach. Unoszenie prostych nóg w górę – powrót.
• Dziecko siedzi na podłodze, nogi ugięte w kolanach, ręce oparte z tyłu o podłoże, między kolanami piłka gumowa. Ściskanie piłki kolanami.
• Dziecko leży na brzuchu, ręce wzdłuż tułowia, kolana złączone taśmą. Unoszenie prostych nóg nad podłogę.
• Dziecko siedzi na podłodze, nogi ugięte w kolanach, stopy rozstawione, ręce oparte z tyłu o podłoże. Naprzemienne skręcanie ugiętych nóg do wewnątrz z równoczesnym dotknięciem kolan do podłoża.
• Dziecko siedzi na ławeczce, woreczek między kolanami. Prostowanie nóg – powrót.
• Dziecko stoi wyprostowane przed lustrem. Napinanie pośladków i łączenie kolan.
• Dziecko stoi w lekkim rozkroku. Uginanie kolan (półprzysiad) z równoczesnym zbliżeniem kolan do siebie przez naciskanie dłońmi na boczne okolice kolan.
• Dziecko stoi wyprostowane tyłem do ściany. Unoszenie nogi zgiętej w stawie kolanowym w górę w skos przez nogę przeciwną.
• Dziecko siedzi na podłodze, ręce oparte o podłoże, nogi wyprostowane, stopy złączone. Unoszenie nóg do góry i trzymanie stóp (kostki) razem – powrót.

• Dziecko siedzi na podłodze, nogi ugięte w kolanach, stopy obejmują piłkę i mocno trzymają (kolana do siebie). Współćwiczący trzyma ręce na piłce i próbuje ją zabrać.
• Dziecko leży na plecach, nogi ugięte w kolanach, ręce wzdłuż tułowia. Rozkrok w powietrzu, złączenie nóg – powrót.
• Dziecko wykonuje klęk podparty. Prostuje prawą rękę w przód i lewą nogę w tył –powrót, następnie prostuje lewą rękę w przód i prawą nogę w tył – powrót.
• Dziecko leży na plecach, ręce w bok, nogi wyprostowane w kolanach. Unoszenie prostych nóg lekko nad podłoże – rozkrok, następnie złączenie nóg i opuszczenie ich na podłoże.
• Dziecko siedzi w rozkroku, ręce oparte z tyłu o podłoże (podpierają tułów). Na przemian zginanie i prostowanie nóg w stawach skokowych (kolano powinno być wyprostowane).
• Dziecko stoi wyprostowane przy stole, ręce oparte o stół, woreczek między kostkami, kolana związane. Podskoki obunóż.

Kwestię wyboru ćwiczeń, kolejności ich wykonywania i wykorzystywania w codziennej pracy z dzieckiem pozostawiam rodzicom.

Pozdrawiam

Autor: specjalista rehabilitacji leczniczej mgr Violetta Suwała.